Güvercinlerin yürürken başlarını ileri geri sallaması hepimizin dikkatini çekmiştir. Bu hareket birçok bireye komik ya da enteresan gelse de aslında tesadüf değil. Onlar için epeyce fonksiyonel bir mana taşıyor. Dışarıdan bakıldığında küçük bir ayrıntı üzere görünse de, ardında bilimsel bir sistem var. O klasik sallanma hareketi, güvercinlerin dünyayı nasıl gördüğüyle direkt ilgili. Gelin bakalım!
1978 yılında Queen’s Üniversitesi’nde yapılan deneyde; bir güvercin, yürüme bandında ilerlerken müşahede altına alındı.
Yavaş çekim manzaralar sayesinde bilim insanları aslında güvercinlerin başını sallamadığını, ileri yanlışsız ittiğini fark etti. Bu harekette iki basamak vardı, itiş ve bekletme evresi. İtiş sırasında baş, bedene nazaran yaklaşık 5 cm ileri itiliyor. Akabinde gelen bekletme evresinde ise baş bir müddet sabit kalıyor, beden başa gerçek ilerleyince baş yine ileri itiliyor.
Biz bu süratli hareketi gözümüzle tek modül üzere algıladığımız için baş sallıyor üzere görüyoruz. Halbuki yaptıkları şey, saniyede 5-8 kere tekrarlanan bir görsel sabitleme hareketi.
Peki neden bu türlü bir şeye gereksinim duyuyorlar?
Asıl hedef, etraftaki manzaraları net bir formda algılamak. Bilim beşerlerine nazaran güvercin bu halde başını sabit tuttuğunda, retina üzerindeki manzara bulanıklaşmadan işlenebiliyor. Şayet güvercinin başı bedeniyle tıpkı süratte hareket etseydi, etraf manzaraları bulanık geçerdi ve bu da yiyecek bulmayı ya da tehlikeyi fark etmeyi zorlaştırırdı.
İlginç bir halde, güvercin hareket etmese bile etrafı hareket ediyorsa yeniden bu baş hareketini yapmaya devam ediyor. Zira asıl olan, dünya hareket ediyorsa başı sabitleyerek imgeyi netleştirmek. Bu davranış, kuşların etraflarını daha net görmelerini sağlıyor.
Güvercinler bu davranışla özdeşleşmiş olsa da aslında birçok kuş tipi de birebir şeyi yapıyor.
Tavuklardan leyleklere, turnalardan balıkçıllara kadar pek çok kuş, başlarını sabitleyerek görsel datayı daha güzel işliyor. İnsanlarda ise benzeri fonksiyonu gözler üstleniyor; gözlerimiz sabit halde kaymaz, ‘sakkad’ ismi verilen ani sıçramalarla etrafımızı tarar ve imgeyi sabitler. Yani beşerler da hareket sırasında manzarayı sabitlemek için misal bir sisteme sahip.
