Kaplanların göz kamaştıran çizgileri ya da zebraların o kusursuz desenleri tabiatın en gizemli hoşluklarından biri olarak karşımıza çıkıyor. Hepimiz bu desenlerin hayvanları kamufle etmek için olduğunu sanıyoruz değil mi? Lakin işin perde ardında düşündüğümüzden daha karmaşık bir sistem yatıyor. Üstelik bu yalnızca genetikle de açıklanamıyor. Bilim insanları bu bahiste yıllardır baş yoruyor ve ortaya epeyce enteresan sonuçlar çıkmış durumda.
Kaynak 1, Kaynak 2
Hayvanlardaki çizgi ve beneklerin nasıl oluştuğu yıllardır tartışılıyordu.
Kaplanlar, zebralar, zürafalar… Hepsinin postlarında dikkat cazip desenler var lakin bu desenlerin nasıl ortaya çıktığı uzun yıllardır bir soru işaretiydi. Elbette biyologlar bu desenlerin bazen çiftleşme periyodunda dikkat çekmek için, bazen de avcılardan saklanmak emeliyle geliştiğini söylüyordu.
Ancak asıl merak edilen şey, bu desenlerin nasıl oluştuğuydu. İşte burada karşımıza “diffusiophoresis” ismi verilen bir düzenek çıkıyor. Süreçte; pigment taşıyan moleküller, sıvı içinde hareket ederken öteki molekülleri de harekete geçiriyor. Bu hareketlilik, hayvanların derisinde yahut tüylerinde gözle görülür desenler oluşturuyor.
Bu anlatım biraz soyut geldiyse, tanıdık bir örnekle netleştirebiliriz.
Çamaşır makinesine attığımız kıyafetlerin nasıl temizlendiğini biliyorsunuzdur. Deterjan molekülleri kirleri kendine çekip onları sökerek paklık sağlar. Diffusiophoresis de aslında buna çok misal bir prensiple çalışıyor. Pigmentler, ciltteki yahut kürkteki hücreler ortasında yayılırken moleküller birbirini çekiyor ve ortaya çizgiler, benekler ve hatta bazen altıgen desenler bile çıkıyor.
Alan Turing’in geliştirdiği matematiksel modele nazaran bu desenler, hücreler ortasındaki kimyasal unsurların hareketiyle şekilleniyor. Yani tabiatta gördüğümüz o kusursuz desenler aslında görünenden çok daha derin bir kimyasal istikrar sayesinde ortaya çıkıyor.
Bilim dünyası bu mevzuyu çözmenin yalnızca merak gidermekle kalmadığını söylüyor.
Bilim insanları bu sistemleri taklit ederek ileride yapay ciltler yahut akıllı sensörler üretmeyi hedefliyor. Bakalım ileride neler göreceğiz!
