Türkiye’de jenerasyondan nesile aktarılan, herkesin gönlünde taht kurmuş bir sanatçı var mı desek; yanıtı hiç düşünmeden “Barış Manço” olurdu. O yalnızca müzikleriyle değil, televizyon programlarıyla, giysisiyle, kelamlarıyla tam manasıyla bir efsaneydi. Bugün hâlâ dinleniyor, hâlâ özleniyor, hâlâ seviliyor. Müziklerinin her biri farklı bir kıssa, farklı bir dünya. Bilhassa “Gülpembe” var ki… Dinlediğimizde içimizde bir yerler burkuluyor. Birçok kişi bu müziğin bir bayana yazıldığını sanıyor lakin işin aslı çok öbür. Barış Manço, yıllar evvel yaptığı açıklamayla “Gülpembe”nin gerçek kıssasını paylaşmıştı.
Hadi gelin, o hüzünlü ve bir o kadar da içten öyküye birlikte bakalım…
“Arkadaşım Eşek”, “Alla Beni Pulla Beni”, “Sarı Çizmeli Mehmet Ağa” üzere müzikleriyle bir periyodun değil, tüm vakitlerin müzik efsanesi olan Barış Manço’yu tanımayan yoktur.
Tam ismiyle Tosun Yusuf Mehmet Barış Manço, 1943 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Daha bebekken, şimdi bir buçuk yaşındayken müzik mırıldandığı söylenir. Ancak onu efsane yapan, yalnızca sesi değil; müziğe, hayata ve insanlara bakış açısıydı.
1958 yılında, Galatasaray Lisesi’nde okurken birinci müzik kümesini kurdu.
Ardından 1966 yılı, Manço’nun mesleğinde tam manasıyla bir dönüm noktası oldu. O yıl Les Mistigris isimli Belçikalı küme ile birlikte Avrupa’yı karış karış gezdi. Fransa’dan Almanya’ya, Çekoslovakya’dan Belçika’ya birçok ülkede konserler verdi. 1970’li yıllardan itibaren ise Anadolu Rock’ın öncülerinden biri haline geldi.
Ve elbette 1988…
Tüm Türkiye’nin gönlünde yer eden “7’den 77’ye” programıyla Barış Manço artık yalnızca bir sanatçı değil, bir “Barış Abi” olmuştu. Çocuklara, gençlere ve hatta büyüklere hem eğlenmeyi hem düşünmeyi, hem hayal etmeyi hem de paylaşmayı öğreten bir figürdü.
Barış Manço’nun en sevilen müziklerinden biri olan “Gülpembe”, onun 1981 yılında çıkan Kelamım Meclisten Dışarı albümünde yer aldı.
Sözleri Barış Manço’ya, bestesi ise Kurtalan Ekspres’ten Ahmet Güvenç’e ilişkin olan bu kesim, vakitle herkesin lisanına dolandı. Lakin aslında bu müziğin arkasında yatan kıssa, duyduğumuzda kalbimize dokunacak kadar özel.
Birçok kişi müziğin kelamlarından yola çıkarak, Gülpembe’nin bir sevgili olduğunu düşündü yıllar boyunca.
Ama gerçekte Gülpembe, Barış Manço’nun babaannesinin ismiydi. Hatta bunu yıllar evvel kendisi şöyle açıklamıştı:
“Gülpembe kimdir? Gülpembe benim babaannem. Akçapakça bir İstanbul hanımıydı. 15 torunu vardı ancak en çok benimle anlaşırdı. Onun anılarıdır bende Gülpembe. Vefat ettiği vakit ben 13-14 yaşlarındaydım. İşte o yaşlardaki hüzünlerimin süzülmüşüdür Gülpembe. Birçok insan genç bir kıza yazdığımı sanıyor ancak hayır… Güzel, babaannem de bir vakitler genç kızdı natürel. Dedemin başını döndürdüğüne nazaran. Yani Gülpembe benim babaannem.”
Doğukan Manço da babasının bu açıklamasını doğruluyor.
1957 yılında, Ramazan Bayramı’nda vefat eden babaannesinin akabinde yazılan bu müzik, aslında bir çocuk kalbinin en derin acısını notalara dökme hali.
Şarkının sözleri ise her dinleyişimizde içimizi burkan, lakin bir yandan da geçmişe götüren bir şiir üzere:
‘Sen gülünce güller açar Gülpembe
Bülbüller seni söyler, biz dinlerdik Gülpembe
Sen gelince bahar gelir Gülpembe
Dereler seni çağlar, sevinirdik Gülpembe…’
